Tanımı ve Kullanımı:
Elektroşoklu veya "elektrikli" çit sistemleri tüm dünyada yaygın olarak yaban hayvanlarını, korumak istenilen yerden uzak tutmak, evcil hayvanların gezdiği alanı sınırlandırmak ve dışarıdan istenmeyen hayvanların girişini engellemek için kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra özellikle yaban domuzu, bozayı, sansar, kurt, porsuk gibi canlıların hayvan otlatılan meralara veya ağıllara, arılıklara girmesini engellemektedir. Özellikle arılıklar, sabit veya seyyar elektro şoklu çit sistemi ile çevrildiğinde kovanlarda oluşabilecek olası yaban hayatı zararı ortadan kalkar. Ayrıca üzüm, elma, kiraz başta olmak üzere ürünü değerli birçok meyve bahçesi ve tarlada kullanılabilir.
Mekanizması:
- En az 1 joule depolayabilen veya üretebilen batarya ve kontrol sistemi ( 12 Volt batarya veya akü)
- Voltaj regülatörü
- 120 tane tellerin geçeği baş tarafı açık ve yalıtımlı ağaca geçebilecek izolatör.
- Voltaj uyarı levhaları
- Voltaj ölçer (teldeki voltajı ölçebilecek)
- 4 tane kapı bırakmak için yalıtımlı çengelli, yaylı kapı tutamakları
- 1 adet Yalıtımlı topraklama kablosu
- Ara kablo ve juglar
- Ahşap, PVC veya metal kazıklar
Güneş Enerjili Sistem:
Proje Kapsamında Yusufeli’ de Yapılan Uygulamalar:
Proje kapsamında Yusufeli’ndeki arıcıların, bahçe sahiplerinin yaban hayatı zararından korunmak için uyguladıkları birçok yöntemin çok faydalı olmadığı tespit edildi. Daha sonra proje kapsamında dünyada etkin olarak kullanılan sistemler araştırıldı ve bunlardan özellikle bozayı, yaban domuzu ve kurdun verebileceği olası zarara karşı tüm dünyada kullanılan en etkili yöntemlerden elektroşoklu çit sisteminin faydalı olacağı sonucuna varıldı. Proje sahasında bulunan birçok köydeki arıcılar ile görüşüldü, 15 köyde zarar tespit çalışmaları yapıldı.
Bu kapsamda yaban hayatı uzmanı Dr. Hüseyin Ambarlı ve Özgüven köyünden Yaşar Kuşdili’yle birlikte Yusufeli ilçesi Özgüven, Yaylalar, Altıparmak köyleri ile bağlık mevkiinde örnek 5 adet elektroşoklu çit sistemleri uygulamaları yapıldı. Proje kapsamında Ayrıca Artvin-Hatila vadisinde elektriğin olmadığı Nakerhev mezrasında ve Borçka Ambarlı Köyünde bir fındık ve elma bahçesi de korumaya alındı.
Arılığın etrafı kablo şeklinde 4 sıra tel çekilerek ve güneş panelli elektroşoklu çit sistemi kuruldu. Çit sistemi bozayıların ve yaban domuzlarının tele dokunduğunda ürkerek kaçmasına neden olacak şekilde tasarlandı. Kurulumdan sonra ziyaret ettiğimiz Ahmet Kantar ile yapılan görüşmelerde “ Arılığa yabani hayvanların geldiğini ve daha önceden 2 tane kovana bir tane bozayının bu sene zarar verdiğini ancak güneş enerjili elektroşoklu çit sistemi yapıldıktan sonra hiçbir zarar görmediğini ve yapanlara teşekkürlerini” bildirmiştir. “ Elektriğin olmadığı yol kenarında bir kulübede arıları beklemek zorunda kalan Ahmet Kantar artık sürekli başında beklemesinin gerekmediğini, arıları güven içinde arazide bırakarak yaban hayvanları ile bir sorun yaşamadan rahatlıkla diğer işlerini yapabildiğini” belirtmiştir.
Proje kapsamında yapılan çalışmalarla yabani hayvanlarla sorunsuz bir şekilde yaşamanın yolları olduğu ve örnek uygulamaların yaygınlaştırılması çalışmaları için DKMP bölge müdürlükleri ile ortak çalışmaya devam edileceği bildirildi.
Sık Sorulan Sorular:
Elektroşoklu çit sistemi satan firmalar hangileri? Bunlardan hangisini daha iyi?
Birçok firma günümüzde bu işi yapmaktadır. İnternet arama motorlarında "elektrikli çit sistemi" ya da "elektroşoklu çit sistemi" yazınca çıkan firmalardan ithal olarak gelen ürünlerde AB, Yeni Zelanda menşeyli olanlarda bir sıkıntı olacağını sanmıyorum. Bu ürünler uzun süren araştırma ve geliştirme projeleri kapsamında oluşturulmaktadır. Yerli ve patenli olarak Türkiye'de sadece bir firma tarafından Ankara'da üretilmektedir.
Ancak özellikle Ege bölgesinde üretilen ve sadece transformatör sistemi kullanan ürünlerin birçok sorun çıkardıkları kullanıcılar tarafından anlatılmaktadır.
Elektrikli çit sistemini Arılılığa yaptıktan sonra zarar geldi mi?
Yaptığımız 7 tane arılık ve 3 tane bahçe ayıların en yoğun olduğu bölgelerde olmasına rağmen hiç birisine ne ayı ne de domuz giremedi. Önemli olan telin aralıklarının yabani hayvanlara göre ayarlanması ve kaçak yapmasını engellemek için taban otlarını düzenli olarak biçmektir. Ot ilacı kullanmayın bunlar hem hayvanlarınıza, arılara hem de çevreye zarar vermektedir. Onun yerine otlardan şikayeti olan varsa telin altına ince bir beton dökebilir veya eski tenekelerden, saçlardan 30-50 cm genişliğinde bir hat oluşturarak telin altına ot çıkmaması için döşeyebilirsiniz.
Böylece hem ot çıkmasını engellemiş olursunuz hem de yabani hayvanların daha fazla etkilenmesine yol açarsınız.
Hazırlayan: Biyolog Dr. Hüseyin Ambarlı
Danışmak istediğiniz konularda nerede-nasıl sorun yaşadığınızı da belirterek lütfen e-posta atınız!
